''Mekke'ye Giden Bin Yol''da Michael Wolfe, ilk seyahatname 1050 yılına ait olmak üzere her yüzyıla ait birkaç seyyahın hatıralarını derlemiş. Kitapta seyahatnameden kesitler verildiği gibi seyyahların yol haritaları ve rotaları da yer alıyor. Eminim bu yıl da hacca gitmeye niyet edip çeşitli sebeplerden dolayı nasip olmayan birçok kişi olmuştur. “Mekke’ye Giden Bin Yol”, benim de böyle bir dönemde teselli olarak okuduğum bir kitaptı.
Kitap son on asra ait toplam 28 hac seyahatnamesinden kesitleri barındırıyor. Hac seyahatnameleri Michael Wolfe tarafından derlenmiş. Michael Wolfe mühtedi bir Müslüman. İlk haccını yapması ve bu yolculuğunu kaleme almasından sonra hac seyahatnamelerine karşı ilgisi artıyor.
Yazılan, basılan, arşivlenen bütün hac seyahatnamelerini toplamayı hedefliyor. Bu çalışması uzun vakit alıyor. Çünkü bu seyahatnamelerin bir kısmına ulaşmak oldukça zor oluyor.
Wolfe, ilk seyahatname 1050 yılına ait olmak üzere her yüzyıla ait birkaç seyyahın hatıralarını derlemiş. Kitapta seyahatnameden kesitler verildiği gibi seyyahların yol haritaları ve rotaları da yer alıyor.
Bu seyyahların isimlerinin bir kısmı bize tanıdık, bir kısmını ise ilk defa duyuyoruz. Zira seyyahlar Müslüman hacılar olduğu kadar arasında mühtediler, kaçak olarak Haremeyn’e giren gayri-müslimler, köleler ve tüccarların seyahatnameleri de var. Her biri ayrı bir tecrübe sunuyor.
Kitaptaki ilk seyahatname Farslı şair Naser-e Hüsrev’e ait
Kitabın ne yazık ki tek eksiği Osmanlı kaynaklı bir hac seyahatnamesi bulundurmaması diyebiliriz. Michael Wolfe bu durumdan kendisinin de muzdarip olduğunu söylüyor. Kitabın hazırlık aşamasında Türkçe bilmemesi ve kaynaklara ulaşımı olan insanlarla irtibatı olmamasından bu talihsizliğin yaşandığını söylüyor. Dileriz ki ileri baskılarında bu eksiklik tamamlanır.
Kitabın ne yazık ki tek eksiği Osmanlı kaynaklı bir hac seyahatnamesi bulundurmaması diyebiliriz. Michael Wolfe bu durumdan kendisinin de muzdarip olduğunu söylüyor. Kitabın hazırlık aşamasında Türkçe bilmemesi ve kaynaklara ulaşımı olan insanlarla irtibatı olmamasından bu talihsizliğin yaşandığını söylüyor. Dileriz ki ileri baskılarında bu eksiklik tamamlanır.
Kitapta 23 seyyahın seyahatnamelerinden kısımlar alınmış. Kronolojik olarak verilen seyahatnameleri Michael Wolfe beş kısma ayırmış. İlk seyahatname Farslı şair Naser-e Hüsrev’in hac seyahatnamesi. İkinci seyahatname ise İbn-i Cübeyr’in İspanya’dan kutsal topraklara yola çıktığı seyahatname. Klasik döneme ait son seyahatname ise hepimizin tanıdığı bir seyyah olan Faslı İbn-i Battuta’nın seyahatnamesi. Yazar bu dönemi Müslüman seyyahların altın çağı olarak adlandırıyor.
Klasik dönem sonrası olan 1500’lerin başıyla birlikte yeni bir akıma ait seyahatnameler geliyor. Ticaret kervanlarına katılan ve kendine yetecek kadar Arapça öğrenen Batılıların bir kısmı Mekke’ye gitmeyi hedefliyor ve bir kısmı bu hedefine ulaşıyor. Birkaçı ise kutsal topraklardaki gözlemlerini kaleme alıyorlar. Bu tasvirlerde ön plana çıkan özellik ise tasvirlerin detaylı olması diyebiliriz. Michael Wolfe aynı dönemin başka kaynaklarından teyit ettiği bilgilerle verdiği dipnotlarda hangi bilgilere güvenebileceğimizi söylüyor. Bu da okuyucu için rahatlatıcı bir faktör diyebiliriz.
Kutsal topraklarda bir zaman yolculuğu
19. yüzyılla birlikte hacıların birçoğu Avrupa kolonisi olan İslam topraklarından hac için yola çıkıyorlar. Bu durum da Avrupalıların İslam ile ilgili fikirlerini şekillendirmesinde önemli rol oynadı. Buradaki seyahatnamelerde de görüleceği üzere ilk defa Fransa, İngiltere ve Hollanda hac vizesi uygulamalarına başladı. Buharlı gemilerin yaygınlaşması ve 1869’da Süez kanalının tamamlanmasıyla birlikte deniz yoluyla gelen hacıların sayısı arttı. 1908’de Osmanlı Devleti tarafından tamamlanan Hicaz demiryolu ise hac yolculuklarının kaderini değiştiren bir durum oldu.
19. yüzyılla birlikte hacıların birçoğu Avrupa kolonisi olan İslam topraklarından hac için yola çıkıyorlar. Bu durum da Avrupalıların İslam ile ilgili fikirlerini şekillendirmesinde önemli rol oynadı. Buradaki seyahatnamelerde de görüleceği üzere ilk defa Fransa, İngiltere ve Hollanda hac vizesi uygulamalarına başladı. Buharlı gemilerin yaygınlaşması ve 1869’da Süez kanalının tamamlanmasıyla birlikte deniz yoluyla gelen hacıların sayısı arttı. 1908’de Osmanlı Devleti tarafından tamamlanan Hicaz demiryolu ise hac yolculuklarının kaderini değiştiren bir durum oldu.
Kitap kutsal topraklarda bir zaman yolculuğu yapmanızı sağlıyor. Kabe’nin, tavafın ve Mekke’nin tasvirlerinin en etkileyici kısımlar olduğunu söyleyebilirim. Her asırda sabit kalanları ve değişenleri gözlemliyorsunuz. Bölgedeki ve etraftaki değişimleri kelimelerle takip ediyorsunuz. Seyyah o an Kabe’yi tavaf ederken kaç kişinin olduğunu, hangi namaz vakti olduğunu ve ne zaman yağmur yağdığını bile anlatıyor.
20. yüzyıla kadar olan seyyahların hac hikâyeleri bizler gibi kutsal topraklarda başlamıyor. Aylar önceden başlayan hac yolculuklarını takip ediyoruz. Bu seyyahlardan bir kısmı çok uzun süre seyahat ettikleri için bir yıl kadar Mekke’de kalıyorlar. Seyahatleri esnasında yollarda yaşadıkları tehlikeleri, hangi şehirlerden ve yerlerden geçtiklerini, nerede konakladıklarını anlatılıyorlar.
Bu kitap Türkçeye kazandırılsa…
Kitap henüz Türkçeye çevrilmedi. Umarım önümüzdeki günlerde çevrilir. Bu süreye kadar yazarın araştırması esnasında keşfettiği seyyahları ve seyahatnamelerinin listesini merak edenlerle paylaşmak isterim. Aşağıda verdiğim liste, kitaptaki seyahatnameleri kronolojik olarak sıralıyor. Bu seyyahların bir kısmının hatıratları kitap olarak basılmış. Arzu edenler ulaşabilirler. Kitap Türkçeye kazandırılırsa bu seyahatnamelerin hepsini bir arada bulmak bizler için eminim daha güzel olacaktır.
Kitap henüz Türkçeye çevrilmedi. Umarım önümüzdeki günlerde çevrilir. Bu süreye kadar yazarın araştırması esnasında keşfettiği seyyahları ve seyahatnamelerinin listesini merak edenlerle paylaşmak isterim. Aşağıda verdiğim liste, kitaptaki seyahatnameleri kronolojik olarak sıralıyor. Bu seyyahların bir kısmının hatıratları kitap olarak basılmış. Arzu edenler ulaşabilirler. Kitap Türkçeye kazandırılırsa bu seyahatnamelerin hepsini bir arada bulmak bizler için eminim daha güzel olacaktır.
Üç Klasik Dönem Müslüman Seyyah, 1050-1326
Naser-e Khosraw, İran, 1050
İbn-i Cübeyir, İspanya, 1118-84
İbn-i Battuta, Fas, 1326
Naser-e Khosraw, İran, 1050
İbn-i Cübeyir, İspanya, 1118-84
İbn-i Battuta, Fas, 1326
Avrupalıların Keşif Dönemi, 1503-1814
Ludovico di Varthema, Bologna, 1503
İsimsiz bir hacı, İtalya, 1575
Joseph Pitts, İngiltere, 1685
Ali Bey El-Abbasi, İspanya, 1807
John Lewis Burckhardt, İsviçre, 1814
Yüzyıldaki Değişiklikler, 1853- 1908
Sir Richard Burton, İngiltere, 1853
Sikandar, Hindistan, 1864
John F. Keane, İngiliz dönemi Hindistan, 1877-78
Muhammed Hüseyin Farahani, İran, 1885-86
Arthur J. B. Wavell, İngiliz dönemi Afrika, 1908
Ludovico di Varthema, Bologna, 1503
İsimsiz bir hacı, İtalya, 1575
Joseph Pitts, İngiltere, 1685
Ali Bey El-Abbasi, İspanya, 1807
John Lewis Burckhardt, İsviçre, 1814
Yüzyıldaki Değişiklikler, 1853- 1908
Sir Richard Burton, İngiltere, 1853
Sikandar, Hindistan, 1864
John F. Keane, İngiliz dönemi Hindistan, 1877-78
Muhammed Hüseyin Farahani, İran, 1885-86
Arthur J. B. Wavell, İngiliz dönemi Afrika, 1908
Yirminci Yüzyılın Başındaki Seyyahlar, 1925-33
Eldon Rutter, İngiltere, 1925
Winifred Stegar, Avustralya, 1927
Muhammed Esed, Galiçya, 1927
Harry St. John Philby, İngiltere, 1931
Lady Evelyn Cobbold, İngiltere, 1933
Eldon Rutter, İngiltere, 1925
Winifred Stegar, Avustralya, 1927
Muhammed Esed, Galiçya, 1927
Harry St. John Philby, İngiltere, 1931
Lady Evelyn Cobbold, İngiltere, 1933
Teknoloji Dönemindeki Seyyahlar, 1947-90
Hamza Bogary, Mekke, 1947
Jalal Al-e Ahmed, İran, 1964
Malcolm X, ABD, 1964
Saida Miller Khalifa, İngiltere, 1970
Michael Wolfe, ABD, 1990
Kitap bilgileri: One Thousand Roads to Mecca; Ten Centuries of Travelers Writing about the Muslim Pilgrimage
Yazar: Michael Wolfe
Yayınevi: Grove Press New York
https://www.ktpkitabevi.com/urun/mekkeye-giden-yol-121290396
Hamza Bogary, Mekke, 1947
Jalal Al-e Ahmed, İran, 1964
Malcolm X, ABD, 1964
Saida Miller Khalifa, İngiltere, 1970
Michael Wolfe, ABD, 1990
Kitap bilgileri: One Thousand Roads to Mecca; Ten Centuries of Travelers Writing about the Muslim Pilgrimage
Yazar: Michael Wolfe
Yayınevi: Grove Press New York
https://www.ktpkitabevi.com/urun/mekkeye-giden-yol-121290396
Kaynak: www.dunyabizim.com
Yeni yorum ekle