Mekkeli haniflerden olan Varaka b. Nevfel Hz. Hatice’nin amcasının oğludur. Soyu Kusay’da Hz. Peygamber’in soyu ile birleşir.
Varaka b. Nevfel, putlar adına kesilmiş kurban etlerini yemez, içki içmez ve putlara tapmazdı. Mekke halkının yaşayış tarzından rahatsız olan Varaka b. Nevfel, putperestlik dışında bir din arayışına girmiş ve bu amaçla Suriye’ye gidip orada Hıristiyanlığı benimsemişti. Ancak daha sonra bazı şiirlerinde Mekkeli haniflerden Zeyd b. Amr’ın inancına uyduğunu söylemektedir. Burdan yola çıkarak Varaka b. Nevfel’in Hz. İbrahim’in getirdiği tevhid inancını eses alan haniflik üzere öldüğü söylenmektedir.
Rasûlullah’a ilk vahiy geldiğinde Hz. Hatice O’nu Varaka b. Nevfel’e götürdü ve bu olay hakkında ne düşündüğünü sordu. Tevrat ve İncil’i çok iyi bilen Varaka b. Nevfel, Hz. Peygamber’e kendisine gelen meleğin Cebrâil olduğunu, kendisinin Yahudi ve Hıristiyanların beklediği son peygamber olduğunu ve kavmi tarafından yurdundan çıkarılacağını bildirdi. Şayet o günlere erişirse kendisine yardım edeceğini söyledi ancak o günlere erişemeden öldü. Bundan hareketle İbnu’s-Salah ve Süheylî gibi bazı İslam âlimleri Varaka’nın İslâm’ı benimsediğini belirtmiştir. Ancak henüz tebliğ ortamı oluşmadan öldüğü için Müslümanlığını ortaya koyan herhangi bir ameline rastlanmamaktadır. Ayrıca Varaka b. Nevfel, kendiliğinden tevhid inancına ulaştığı için fetret ehlinden seçilmiştir. (DİA, XII, 475).