Mâriye bint Şem’ûn el-Kıbtiyye (ö. 16/637) Hz. Peygamber'in cariyesi.
Babası Mısır'ın Said bölgesinden ve Kıbtî denilen yerli halkındandır. Ancak onun aslen İranlı veya Rum olabileceği de kaydedilmiş, annesinin Hıristiyan bir Rum olduğu belirtilmiştir.
Rivayete göre Hz. Peygamber, hicretin 7. (628) yılında komşu ülkelerin hükümdarlarını İslamiyet'e davet etmeye başlayınca Bizans'ın İskenderiye valisi ve Mısır mukavkısı olan Cüreyc b. Mina'ya da Hâtıb b. Ebû Belta ile bir mektup gönderdi. Mektubu okuyup İslâmiyet’i benimsemesine rağmen Bizans imparatorundan çekindiği için daveti kabul etmediği ileri sürülen Cüreyc, Resûl-î Ekrem'e yazdığı cevabi mektupla birlikte cariyelerinden Mariye ile kız kardeşi Sîrîn’i ve birtakım kıymetli hediyeleri yolladı. Mariye ile Sîrîn Medine'ye giderken Hatıb b. Ebû Belta’nın davetiyle müslüman olduğu veya Medine'de Hz. Peygamber'in tebliği üzerine İslam'a girdiği zikredilmektedir. Rasulullah Mariye'yi kendine cariye olarak aldı. Sîrîn'i de Hassan b. Sabit' e hediye etti. Mariye bir müddet Ümmü Süleym bint Milhan'ın yahut Hârise b. Nu’mân’ın evinde misafir edildi, ardından Medine'nin Avâlî (Âliye) semtindeki Kuf bölgesinde bulunan bir eve yerleştirildi.
Hz. Hatice dışında hiçbir hanımından çocuğu olmayan Rasûl-i Ekrem'in 8 yılının Zilhicce ayında (Nisan 630) Mariye'den bir erkek çocuğu dünyaya gelince Mariye “ümmüveled” statüsüne geçerek hürriyetine kavuştu. Güzel bir hanım olduğu belirtilen Mariye'ye Rasûl-i Ekrem'in ilgi göstermesi diğer hanımlarının kiskanmasına yol açtı. Bu kıskançlık dolayısıyla Hz. Peygamber Mariye’yi kendisine haram kıldığına dair yemin etti. Bunun üzerine Allah'ın helal kıldı ğını kendisine haram kılmasını doğru bulmayan ayetler (et-Tahrlm 66/1-2) nazil oldu. Bu ayetlerin, Hz. Peygamber'in diğer eşi Zeyneb bint Cahş'ın evinde bal şerbeti içmesini kıskanan hanımlarına balı kendisine haram kıldığını söylemesi üzerine indiği de kaydedilmektedir.
Mariye Medine'de vefat etti, cenaze namazı Hz. Ömer tarafından kılındıktan sonra Cennetü'l-baki'ye defnedildi.